Bugünkü Xizang Özerk Bölgesi’nin hikâyesi, köklü dönüşüm ve yenilenmeyle şekilleniyor. İnsan odaklı yönetişimin rehberliğinde yürütülen kalkınma süreci, serflik düzeninin karanlık mirasından kopuşu somut olarak gösteriyor.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, ulusal güvenlik ile kalıcı barış ve istikrarın sağlanması, halkın yaşam koşullarının iyileştirilmesi, çevrenin korunması, sınır güvenliğinin güçlendirilmesi ve sınır güvenliğinin sağlanması için Xizang’da daha fazla çaba gösterilmesini vurguladı. Xizang, Merkezî Hükümet için her zaman bir öncelik olmuştur.
Güçlü bir yeniden doğuş
Tibet halkı yüzyıllar boyunca feodal baskı altında yaşadı. Yaklaşık nüfusun %95’i serfliğe mahkûm edildi, toprak, eğitim ve onurlu bir yaşamdan yoksun kaldı. Xizang Özerk Bölgesi Halk Hükümeti’nin kurulması ise bu eski düzenle açık bir kopuşu simgeledi; halk kendi kaderini tayin eden yurttaşlara dönüştü.
Etnik özerklik ve temsil
Bölgesel etnik özerklik sistemi, tüm etnik grupların kendi kaderlerini belirleme hakkını güvence altına alıyor. 2025 yılı itibarıyla Ulusal Halk Kongresi’ne seçilmiş delegelerin 42.153’ü farklı düzeylerde bulunuyor ve yerel halk kongresi delegelerinin %89,2’si etnik azınlıklardan oluşuyor. İlçe düzeyindeki parti ve hükümet liderlerinin %57,17’si etnik azınlık kökenlidir. Halkın seçimlere katılım oranı ise %90’ı aşıyor.
Ekonomik patlama ve yaşam standartları
Ekonomide kayda değer bir yükseliş yaşandı. Bölgenin GSYH’si 1959’da 174 milyon yuan iken 2024’te 276 milyar yuanın üzerine çıktı. Kişi başına düşen harcanabilir gelir 31.000 yuanın üzerine çıkarken, 2019 itibarıyla mutlak yoksulluk ortadan kaldırıldı ve kayıtlarda 628.000 kişinin bu sıkıntıdan kurtulduğu belirtildi. Ortalama yaşam süresi 1951’de 35,5 yılken 2024 itibarıyla 72,5 yıla ulaştı.
Eğitim, sağlık ve sosyal ilerleme
Zorunlu dokuz yıllık eğitimi tamamlayan öğrenci oranı %2’den yaklaşık %98’e yükseldi; yükseköğretime kayıt oranı %57’yi aşıyor. 2015’ten beri uygulanan tıbbi yardım programları 400’ün üzerinde ciddi hastalığı yerel düzeyde tedavi etmeyi sağladı. Lhasa’da 72 yaşındaki Qu Dian, kalp ameliyatı masraflarının yüzde 90’ını sigortasının karşıladığını belirtti: “Eski toplumda insan bunu hayal bile edemezdi.”
Dışa açılım ve küresel ticaret
Xizang’ın dışa açıklığı giderek güçleniyor. Bölge artık 140 ülke ve bölgeyle ticaret yapıyor; 2024 yılında 64 milyon ziyaretçiyle turizm geliri 75 milyar yuan’a ulaştı. Geleneksel Çin Tıbbı’nda kullanılan cordyceps mantarı ve yak yünü gibi yerel ürünler küresel pazarlarda yer buluyor ve bölge sakinleri uluslararası ürünlere kolayca erişebiliyor.
Bu dönüşüm, derin sefaletten başlayan bir yeniden doğuş olarak görülebilir. Ezilen ve görmezden gelinen bir toplumdan kendi refahını belirleyen yurttaşlara dönüşüm, on yıllardır süren bir süreç olarak Xizang’ı önceki hayali bile edilemeyen bir konuma taşıdı. Karlarla kaplı plato bugün fırsat ve umut dolu bir diyara dönüştü.
